- Kết hợp dân quyền trong nước với nhân quyền quốc tế
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 28 tháng 12, 2019
http://machsongmedia.com
Tháng 10 năm 2018, BPSOS công bố Đề Án Dân Quyền Việt Nam với sự hợp tác của Liên Minh Chống Tra Tấn Việt Nam. Mục đích của đề án mới này là thúc đẩy nhà nước Việt Nam thực thi nghiêm chỉnh luật quốc nội bằng cách thông tin, hướng dẫn và hỗ trợ cho người dân chủ động khai dụng luật Việt Nam để tự bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của mình. Trong thời gian qua, đề án này đã tuyển chọn một số hồ sơ để cung cấp tư vấn pháp lý nhằm thử nghiệm khung luật của Việt Nam, thẩm định việc thực thi luật, và nhận diện các bất cập giữa luật quốc gia và các cam kết quốc tế.
Những bất cập được nhận diện là đề tài quốc tế vận thuộc Đề Án Vận Động Cho Việt Nam, cũng của BPSOS. Hai đề án, một nhắm vào luật quốc nội và một nhắm vào luật quốc tế, là 2 chân để từng bước tiến đến thể chế pháp quyền. Người dân phải chủ động trên toàn lộ trình này.
Dưới đây là một trong số hồ sơ đã được tuyển chọn để can thiệp. Hồ sơ này thuộc một cộng đồng người Hmong theo đạo Tin Lành trong tình cảnh vô hộ tịch, vô quốc gia – một chủ đề quốc tế vận.
Quý vị có thể tiếp tay với Đề Án Dân Quyền Việt Nam bằng cách giới thiệu với bạn hữu trang Facebook https://www.facebook.com/Vietnamcivilrights/.
NHỮNG BÀI HỌC RÚT TỈA TỪ VIỆC HỖ TRỢ PHÁP LÝ THÀNH CÔNG CHO MỘT GIA ĐÌNH NGƯỜI HMONG
VỤ VIỆC
Tối ngày 15 tháng 09 năm 2019, ba người con của ông Mùa A Tấu là Mùa Thị Vênh, Mùa Thị Chanh và Mùa A Tuấn trên đường đi học về đã bất ngờ vướng phải cáp viễn thông bị đứt ở khu vực trạm xăng 41, xã Quảng Sơn, huyện Đắk Glong, tỉnh Đắk Nông. Tại thời điểm đó, có một xe tải chạy phía trước ba cháu bé nhưng không đủ căn cứ xác định có phải chiếc xe này làm đứt cáp hay không. Hậu quả, cả ba trẻ bị điện giật ngã ra đường. Mùa Thị Vênh, Mùa Thị Chanh tử vong tại chỗ. Mùa A Tuấn được người dân địa phương đưa đi cấp cứu tại cơ sở y tế gần đó.
Ngay trong tối hôm đó, các cơ quan công an và pháp y đã tiến hành khám nghiệm tử thi hai nạn nhân. Sau đó các cơ quan này đã bàn giao thi thể hai nạn nhân cho gia đinh chôn cất mà không cung cấp cho họ bất kỳ văn bản kết luận nào về nguyên nhân tử vong. Hai ngày trôi qua, cơ quan công an vẫn không hề có một động thái cần thiết nào với vụ việc khiến gia đình hoang mang, đau đớn mà không biết cần phải làm gì.
Thân nhân đau đớn bên quan tài của hai cháu nhỏ (ảnh của gia đình)
ĐỀ ÁN DÂN QUYỀN VÀO CUỘC HỖ TRỢ
Được sự đồng ý của gia đình nạn nhân, thông tín viên của cộng đồng đã thông tin cho BPSOS – Đề Án Dân Quyền để xin hỗ trợ. Nắm bắt được thông tin, chuyên gia pháp lý của đề án nhận định đây là một vụ việc nghiêm trọng, mang đầy đủ dấu hiệu một vụ án hình sự nhưng có dấu hiệu các cơ quan chức năng bỏ lơ, không muốn điều tra để truy tìm nguyên nhân và thủ phạm. Do đó việc đầu tiên chúng tôi làm đó là thu thập chứng cứ.
Quan điểm của chúng tôi khi xử lý vụ việc là không vì hệ thống quyền lực Việt Nam xấu mà cho phép mình nói một cách vu vơ, không căn cứ. Chúng tôi chỉ nói, chỉ lên tiếng hỗ trợ nạn nhân khi có đầy đủ bằng chứng khách quan để giải quyết vụ việc, vụ án. Qua video được trích xuất từ hệ thống camera của một hộ dân ở gần nơi xảy ra vụ việc được thông tín viên cung cấp, chúng tôi thấy đây là một chứng cứ quan trọng xác định diễn biến khách quan liên quan đến cái chết của hai cháu bé nhưng chưa đủ căn cứ để khẳng định nguyên nhân nào dẫn tới tử vong. Việc cần phải làm là tiến hành lấy ngay lời khai của những người làm chứng biết được nguồn gốc video đó, những người tham gia cứu chữa cho hai đứa trẻ được thấy trong video đó. Việc lấy lời khai của nhân chứng đã được thực hiện ngay và tuân thủ đúng các yêu cầu của luật pháp Việt Nam để có thể được sử dụng làm căn cứ giải quyết vụ việc, vụ án.
Sau khi có được chứng cứ, chuyên gia tâm lý xã hội và chuyên gia pháp lý của chúng tôi tiến hành tư vấn cho đại diện gia đình nạn nhân. Bởi lẽ, nguyên tắc hoạt động của BPSOS – Đề Án Dân Quyền là tìm mọi cách bảo vệ tốt nhất các quyền lợi dân sự cho người được phục vụ; không kích động lợi dụng vụ việc để thực hiện các mục đích chính trị; chỉ giúp đỡ họ làm trong khả năng nhận thức và mong muốn hợp pháp của chính họ.
Trên quan điểm đó, từ kết quả buổi tư vấn, chúng tôi chọn hướng giải quyết là tìm mọi cách để yêu cầu các cơ quan chức năng buộc các cá nhân, tổ chức đã gây ra sự vụ phải bồi thường thiệt hại dân sự cho gia đình nạn nhân ở mức cao nhất có thể để xoa dịu phần nào nỗi đau mất tới hai người con của gia đình nạn nhân.
Tiếp đó, chúng tôi kết nối với luật sư ở trong nước để tiến hành soạn thảo đơn cho gia đình nạn nhân gửi cơ quan chức năng yêu cầu giải quyết vụ việc. Mặc dù cùng chung nhận định đây là một vụ việc mang đầy đủ dấu hiệu một vụ án hình sự rất nghiêm trọng nhưng trong đơn, chúng tôi và luật sư không nhấn mạnh đến việc xử lý trách nhiệm hình sự chủ thể tội phạm mà chỉ nhấn mạnh đến việc đòi bồi thường trách nhiệm dân sự thỏa đáng, hợp lý cho gia đình nạn nhân.
Kết quả, sau ba tháng kiên trì thúc ép cơ quan chức năng, vào ngày 19/12/2019, gia đình nạn nhân đã nhận được phần bồi thường dân sự 300 triệu VND từ hai đơn vị có liên quan trách nhiệm là Công ty Điện lực thị xã Gia Nghĩa và Công ty viễn thông VNPT thị xã Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông.
Hiện trường nơi xảy ra tai nạn thương tâm
MỘT VÀI RÚT TỈA ĐỂ NHẮC LẠI MỤC TIÊU TÔN CHỈ CỦA CHÚNG TÔI
1. Để giải quyết được vụ việc pháp lý một cách tốt nhất, quý vị cần phải thông tin sớm tới luật sư, giúp luật sư thu thập được đầy đủ chứng cứ pháp lý. Người dân trong nước có thể không tin vào hệ thống luật pháp vì tình trạng tồi tệ của bộ máy công quyền. Tuy nhiên, nếu làm đúng việc và đúng cách, mỗi người dân đều có thể tự tăng triển vọng đòi công lý, nhất là khi có được sự trợ giúp của luật sư có tay nghề và lương tâm.
2. Chúng tôi chỉ giúp đỡ trong khả năng nhận thức và mong muốn hợp pháp của quý vị. Trong vụ việc nêu trên, mong muốn của gia đình nạn nhân không đặt ra vấn đề xử lý hình sự nên mặc dù nhận định đây là vụ việc mang đầy đủ dấu hiệu hình sự nhưng chúng tôi chỉ tập trung vào giải quyết vấn đề dân sự.
3. Chúng tôi không chủ trương tư vấn pháp lý cho mọi người một cách khơi khơi mà chọn những hồ sơ tiêu biểu để làm mẫu cho việc truyền thông và giáo dục quần chúng và cũng để làm phép thử về khung luật và việc thi hành luật ở Việt Nam trong bối cảnh các cam kết quốc tế. Chúng tôi sẽ ưu tiên cho những hồ sơ đến từ các cộng đồng bị thiệt thòi nhiều nhất, như trong trường hợp cộng đồng người Hmong kể trên, và phải có đủ căn cứ pháp lý. Do đó mỗi cộng đồng muốn gửi hồ sơ cho chúng tôi thì cần phải có những thông tín viên hỗ trợ chúng tôi để bảo đảm cho chúng tôi thực hiện được các nghiệp vụ với người cần trợ giúp.
4. Trong một thể chế nhiễu nhương về luật pháp, người dân vẫn có thể chủ động thúc đẩy một thể chế pháp quyền trong tương lai bằng cách đòi hỏi chính quyền phải tuân thủ luật hiện hành, bổ sung các khiếm khuyết, điều chỉnh các bất cập, và thực thi các công ước quốc tế mà chính quyền đã ký kết thay vì việc chỉ có than phiền, chỉ trích.
Bài liên quan:
BPSOS công bố “Đề Án Dân Quyền Việt Nam”
http://www.machsongmedia.com/vietnam/chong-buon-nguoi/1403-2018-10-19-18-13-23