- Bão Doksuri (số 10) đã tàn phá Giáo Xứ Đông Yên, sát cạnh Nhà Máy Gang Thép FORMOSA
Ts. Nguyễn Đình Thắng
Ngày 29 tháng 9, 2017
http://machsongmedia.com
Cách đây đúng 2 tuần, Bão Doksuri (Số 10) đánh thẳng vào Giáo Xứ Đông Yên, gây tổn thất lớn cho người dân. Nay BPSOS, qua Chiến Dịch Cứu Đông Yên, kêu gọi đồng bào ở hải ngoại đóng góp cứu trợ cho 180 gia đình giáo dân Đông Yên đang phải đối mặt cùng lúc với chính sách cướp đất và đàn áp tôn giáo của chính quyền Huyện Kỳ Anh, hậu quả thảm khốc của tai hoạ nhiễm độc biển, và nay là sự tàn phá của Bão Số 10.
Đông Yên là xứ đạo Công Giáo toàn tòng nằm sát cạnh Nhà Máy Gang Thép Hưng Thịnh Formosa ở Vũng Áng, Hà Tĩnh và do đó chịu ảnh hưởng nặng nề của vụ nhiễm độc môi sinh do nhà máy này xả thải chất độc ra biển hồi tháng 4 năm ngoái; dân Đông Yên sống bằng ngư nghiệp nên đã hoàn toàn mất sinh kế khi biển chết, cá chết. Dù vậy họ vẫn quyết tâm bám đất để bảo vệ xứ đạo.
Nhà của giáo dân Đông Yên bị chính quyền Huyện Kỳ Anh đập nát
Cuộc tranh đấu của họ đã kéo dài gần 10 năm. Ngày 9 tháng 4 năm 2008 Chủ Tịch Tỉnh Hà Tĩnh là Ông Võ Kim Cự ký hợp đồng cho Formosa thuê 3.300 mẫu đất trong 70 năm để thiết lập nhà máy gang thép. Từ năm 2011 chính quyền Huyện Kỳ Anh đã liên tục dùng áp lực và bạo lực để ép toàn bộ giáo dân Đông Yên bỏ quê cha đất tổ và di dời lên vùng đất sát núi khó sống. Mặc dù đa số người dân, vì bị lừa dối hay do sợ hãi, đã phải chấp nhận ra đi, 180 gia đình tiếp tục bám đất để gìn giữ xứ đạo trên 100 năm tuổi.
Rủi ro cho Đông Yên, giáo xứ này nằm trong vùng đổ bộ của Bão Số 10. Nhiều nhà cửa của người dân đã đổ sụp hoặc hư hại nặng. Dịch vụ điện thoại và internet đến nay vẫn chưa trở lại hoạt động bình thường. Tuần qua, người dân Đông Yên bắt đầu nhận được phẩm vật tiếp tế từ phái đoàn cứu trợ do Ban Thường Vụ của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam phối hợp. Cuộc cứu trợ khẩn cấp này đã giúp củng cố tinh thần của người dân Đông Yên trước những thử thách dồn dập.
Hôm nay, BPSOS phát động cuộc gây quỹ ở hải ngoại để giúp 180 gia đình giáo dân Đông Yên sớm khôi phục đời sống và sinh kế để tiếp tục tranh đấu gìn giữ xứ đạo. Mọi đóng góp cho Đông Yên xin gửi về:
BPSOS/Đông Yên
6066 Leesburg Pike, Suite 100
Falls Church, VA 22041 USA
Hoặc trả qua Paypal tại: https://www.bpsos.org/; chọn “Other purpose” và ghi “Dong Yen”.
Mọi đóng góp đều được khai trừ thuế ở Hoa Kỳ.
LM Đặng Hữu Nam cầu nguyện tại Nhà Xứ bị chính quyền Huyện Kỳ Anh đập phá, tháng 3, 2015
Bối cảnh về Đông Yên
Trong 9 năm qua, Giáo Xứ Đông Yên ở tuyến đầu đối mặt với Formosa. Ngày 9 tháng 4, 2008 chính quyền Tỉnh Hà Tĩnh ký hợp đồng cho Formosa thuê 3.300 mẫu đất trong thời hạn 70 năm. Khi chính quyền bắt đầu nạo vét luồng lạch để làm cảng nước sâu Sơn Dương nhằm phục vụ nhà máy gang thép Formosa, ngày 20 tháng 3 năm 2011 toàn thể giáo dân Đông Yên biểu tình phản đối. Đây là cuộc biểu tình đầu tiên chống Formosa.
Không lâu sau, chính quyền Huyện Kỳ Anh ra lệnh toàn bộ giáo dân Đông Yên phải tái định cư lên một vùng núi thiếu an ninh. Khoảng 4 nghìn giáo dân miễn cưỡng thi hành lệnh; nhà cửa của họ lập tức bị đập phá. Nhưng 158 hộ gia đình gồm 800 con người quyết ở lại bảo vệ xứ đạo.
Thực thi chính sách “bắt học sinh làm con tin”, chính quyền trục xuất 153 trẻ em khỏi ngôi trường mà các em vẫn theo học và, ngày 17 tháng 3, 2014, đã đập phá trường dạy giáo lý của Giáo Xứ Đông Yên để triệt hạ mọi cơ hội học hành của các em. Khi các anh chị lớn tự tổ chức lớp học tại các nhà riêng, họ bị chính quyền hăm doạ, truy đuổi và bắt bớ. Hậu quả là trên 2 năm các em không được đến trường. Mãi đến tháng 8 năm 2016, do áp lực của toàn Giáo Phận Vinh, các em mới được đi học trở lại.
Ngày 17 tháng 3 năm 2014, nhà cầm quyền đem cảnh sát cơ động có trang bị dùi cui, tấm chắn, xe cứu thương, cứu hoả, vòi rồng, máy xúc, máy ngoặm và chó nghiệp vụ đến đập phá nhà xứ, và trường giáo lý, tạo nên cảnh hoang tàn, đổ nát cho một xứ đạo toàn tòng với trên trăm năm lịch sử. Họ đã rào nhà thờ lại, chuẩn bị dỡ tháp chuông và đập phá nhà thờ nhưng đã phải bó tay khi giáo dân liều mình bảo vệ nhà thờ.
Vì ở sát nhà máy gang thép Formosa và sinh kế lại hoàn toàn phụ thuộc vào nghề biển, Giáo Xứ Đông Yên bị ảnh hưởng cực kỳ nặng nề bởi tai hoạ do Formosa gây ra. Nhiều người dân trong xứ đạo có dấu hiệu suy thoái sức khoẻ trầm trọng. Toàn bộ các gia đình đều mất sinh kế. Khi người dân Đông Yên khởi kiện đòi Formosa bồi thường thì bị chính quyền cản chặn.
Cho đến nay, ngành ngư nghiệp của Giáo Xứ Đông Yên vẫn chết. Nếu không tạo được nguồn sinh kế thay thế thì người dân ở đây sẽ không thể cầm cự dài lâu và tiếp tục tranh đấu vừa để bảo vệ xứ đạo vừa để đòi công lý từ Formosa. Nhu cầu tạo sinh kế đang tăng lên vì gần đây có thêm nhiều chục gia đình đã quay trở lại giáo xứ vì không sống được tại khu tái định cư.
Chiến dịch Cứu Đông Yên
Để đẩy lùi chính sách xoá sổ Giáo Xứ Đông Yên của chính quyền Huyện Kỳ Anh, ngày 10 tháng 12, 2016 BPSOS đã phối hợp với Hiệp Hội Giáo Dân Cồn Dầu để phát động Chiến dịch “Cứu Đông Yên”. Chiến dịch này áp dụng một số kinh nghiệm của chiến dịch “Cứu Cồn Dầu”: vừa vận động quốc tế can thiệp vừa phát huy nội lực cho cộng đồng tại chỗ. Hiệp Hội Giáo Dân Cồn Dầu đã nhận “kết nghĩa” với Giáo Xứ Đông Yên.
Để đánh chặn ngay chính sách đàn áp của Huyện Kỳ Anh, từ tháng 12 năm 2016 chiến dịch Cứu Đông Yên đã thực hiện hàng loạt các cuộc vận động với Liên Hiệp Quốc, Quốc Hội Hoa Kỳ, Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, và Uỷ Hội Hoa Kỳ Về Tự Do Tôn Giáo Quốc Tế. Song song, chúng tôi thực hiện kế hoạch tạo nguồn sinh kế dài lâu thay thế cho ngành ngư nghiệp đã chết. Cuối năm nay, chúng tôi sẽ bắt đầu chĩa mũi nhọn vào vụ xả thải chất độc của Công Ty Gang Thép Formosa.
Giáo Xứ Đông Yên là yết hầu của Formosa vì chỉ cách nhà máy gang thép Vũng Áng 1 km. Giáo Xứ Đông Yên do đó bị ảnh hưởng nặng hơn bất kỳ cộng đồng nào khác bởi tình trạng biển bị nhiễm độc. Vì giáo dân ở đây quyết tâm tranh đấu đến cùng, Formosa và chính quyền Huyện Kỳ Anh muốn xoá sổ xứ đạo này. Chính bởi vậy chúng tôi đã chọn bảo vệ Giáo Xứ Đông Yên đến cùng.
Giúp duy trì sinh kế cho các giáo dân ở Giáo Xứ Đông Yên, Quý Vị đang góp phần cho kế hoạch đòi công lý cho các nạn nhân của Formosa nói chung. Đây sẽ là một công cuộc dài lâu. Trước hết, các nạn nhân phải sinh tồn. Và, hơn bất kỳ ở đâu khác, người dân ở Giáo Xứ Đông Yên phải duy trì được sinh kế.